Een kort bezoekje en zeker voor herhaling vatbaar is wellicht wat ongewoon maar levert wel mooie plaatjes op. Ik heb het hier over een bezoekje aan dierentuin Blijdorp in Rotterdam echter met een geheel andere insteek dan normaal. Geen dieren fotograferen, maar fotograferen met mijn ND filters.
Nieuw in mijn accessoires is een step-up verloopring om mijn ND filters geschikt te maken voor een filtermaat van 67mm te gebruiken op mijn 70-300mm telezoom objectief met een filtermaat van 62mm. Zo krijg ik een bredere reikwijdte in de te gebruiken brandpuntsafstanden die nu loopt van mijn 10mm groothoek objectief tot en met de 300 mm van mijn telezoom objectief.
De beschikbare ND filters zijn een 67mm 6 stops, een 67mm 10 stops, beide eventueel te combineren naar een 16 stops en een 10 stopper in de filtermaat van 82mm.
Iso 50 – brandpuntsafstand 300mm – diafragma 6.3 – belichtingstijd 74 sec.
Iso 50 – brandpuntsafstand 140mm – diafragma 11 – belichtingstijd 57 sec.
Iso 50 – brandpuntsafstand 300mm – diafragma 5.6 – belichtingstijd 70 sec.
Iso 50 – brandpuntsafstand 220mm – diafragma 9 – belichtingstijd 70 sec.
Iso 50 – brandpuntsafstand 160mm – diafragma 5.6 – belichtingstijd 62 sec.
Iso 125 – brandpuntsafstand 140mm – diafragma 5.6 – belichtingstijd 246 sec.
Iso 100 – brandpuntsafstand 18mm – diafragma 7.1 – belichtingstijd 251 sec.
Iso 50 – brandpuntsafstand 140mm – diafragma 10 – belichtingstijd 61 sec.
Werken met een neutral density filter is een fascinatie apart. Je fotografeert een onzichtbare wereld, die zichtbaar wordt als de gemaakte foto als controlebeeld op je LCD scherm verschijnt.
Bij het fotograferen van objecten in het water met een neutral density filter is dit niet anders. Door de lange sluitertijden speelt de onscherpte van beweging opeens een specifieke en belangrijke rol in de beoogde effecten. Beweging lijkt zeer vertraagd te worden.
Deze lange sluitertijden die typerend zijn bij het gebruik van het neutral density filter hebben uiteraard ook het gevolg dat het maken van de foto meer tijd neemt. Even snel een foto “schieten” is hierbij niet meer van toepassing. en dan kan het nog gebeuren dat wanneer de gemaakte foto op het LCD scherm verschijnt en je deze beoordeelt, denkt van “het kan wellicht nog beter qua belichting, een ander camerastandpunt, het beoogde effect tegenvalt” en je besluit de foto nogmaals te maken. Ben je dus al gauw tien minuten bezig met het maken van uiteindelijk één foto. Maar het resultaat geldt.
In dit item heb ik objecten in het water als onderwerp gekozen. Sommige zijn eerdere foto’s uit bestaande shoots, en sommige foto’s zijn nieuw en nog niet eerder gepubliceerd.
Het werken met neutral density filters, of grijsfilters, waarbij men beoogt met lange sluitertijden te werken en zodoende de hierbij specifieke effecten te verkrijgen, heeft mij in mijn fotografie-hart gegrepen.
Ten grondslag aan deze tak van de fotografie ligt voor mij zeker mijn grote inspirator en zeker ook leermeester Attilio Ruffo. Vele video’s van deze neutral density grootheid heb ik op youtube bekeken. Daarnaast gaf het E-book van Kees Krick “Lange sluitertijden met ND filters” de nodige informatie,
In het afgelopen half jaar dat ik de neutral density’s filters gebruik ben ik op een aantal plaatsen in Rotterdam geweest en heb daarbij vele foto’s gemaakt, echter komt slechts een klein deel door de uiteindelijke selectie tot bewerking van. Uit deze selectie heb ik een twintig tal foto’s gekozen om in dit item “Neutral Density; the chosen one” te worden gepubliceerd.
Uiteraard speelt bij lange sluitertijdenfotografie met ND filters de compositie een grote rol. Ondanks het feit dat ik al vele jaren fotografeer kun je zeker niet stellen dat werken met de ND filters dan gesneden koek is. De workflow bij het fotograferen met de ND filters is zo anders, meer intensiever zowel in werkwijze als denkwijze. Maar wat bij deze tak van fotografie ook zeker een grote rol speelt is creativiteit.
Genoeg geschreven, en laat ik zeker het kernpunt waar het in dit item om draait jullie niet langer onthouden. Neutral Density’s; the chosen one:
De kralingse plas, water, wolken, vergezichten. Een uitdaging om te gaan werken met mijn nd filter in combinatie met lange sluitertijden. Dit alles uiteraard op statief. Er hing deze dag een zwaar wolkendek waardoor echter het zonnetje regelmatig doorheen kon prikken.
Het bepalen van de “juiste” compositie is bij deze tak van fotografie zo persoonlijk, waarbij dan ook het uiteindelijke resultaat anders kan uitpakken. Om deze reden maak ik dan ook uit verschillende camera standpunten een foto met ook nog eens verschillende belichtingstijden om zo na de raw bestanden te hebben geïmporteerd in lightroom te gaan selecteren. Deze belichtingstijden variëren van 20 seconden tot 139 seconden.
De fotografie in het algemeen heeft een diversiteit aan specialisaties. En daarbij heeft ieder specialisme, naast de algemene regels, zijn specifieke regels. Uiteraard kun je een aantal algemene regels in alle specialisaties toe passen, en dit met betrekking tot de belichtingsdriehoek, scherptediepte, wanneer diafragma-sluitertijd voorkeuze, iso instellingen enz.
Eén van deze specialisaties is de langesluitertijd-fotografie. En deze tak in de fotografie heeft mijn fotografiebloed geïnfecteerd. Ik ben duidelijk met dit virus besmet.
Waarom?
Bij de langesluitertijd-fotografie is het zeker geen kwestie van “even een foto maken”. En ook je uitrusting ondergaat een flinke uitbreiding. Naast de benodigde ND filters, welke overigens makkelijk in je rugzak zijn op te bergen, is een goed en stevig statief onontbeerlijk. Als je in het bezit bent van een auto is dit minder belastend, maar als je zoals ik afhankelijk bent van het openbaar vervoer en/of lopend naar je locatie beweegt, wordt het toch wat anders.
Het bezig zijn met het creëren van je foto is een proces op zich. Maar dit proces is onderdeel van je uiteindelijke eindresultaat.
De weersomstandigheden, specifieker, de verhouding blauwe lucht en wolken, is hierbij cruciaal en spelen denk ik een grotere rol dan in andere takken van fotografie, waarbij je veelal voor een alternatieve locatie kan kiezen. Maar mooie cumuluswolken aan een blauwe lucht zijn een must om een beoogd resultaat te verkrijgen.
Specifieke instellingen zoals autofocus, beeldstabilisatie, worden in de langesluitertijd-fotografie niet gebruikt. Een andere specifieke instelling juist weer wel, te weten de vertragingsstand waarbij na het indrukken van de ontspanknop eerst de spiegel omhoog klapt en na 1,2 of 3 seconden de sluiter zich opent om de sensor te belichten.
Wisselende lichtomstandigheden vormen een moeilijkheidsfactor in de belichting van de te maken foto. Je bepaalt namelijk vooraf (zonder ND filter, maar met ingesteld diafragma in de diafragma voorkeuze instelling) de juiste belichting. Daarna schakel je over op manuele belichting, plaatst het ND filter en kies je de berekende sluitertijd aan de hand van de vooraf verkregen informatie en dichtheid van het ND filter. Dan volgt een belichtingstijd van tientallen seconden. In deze tussenliggende tijd kunnen de lichtomstandigheden veranderen.
In de portretfotografie, zeker in de studio, kun je een aantal facetten met betrekking tot belichting, met betrekking tot je model en pose, vooraf instellen. Je maakt een foto en binnen één seconde zie je het resultaat. Echter bij de langesluitertijd-fotografie ligt dit wat anders.
Het uiteindelijke resultaat qua compositie bepaal je vooraf, echter met betrekking tot de belichting kun je deze pas na minimaal 40-50 seconden of bij gebruik van langere sluitertijden pas na enkele minuten een beoordeling geven om daarna een correctie toe te passen en wederom te wachten. Maar dat is de charme van deze tak van fotografie.
De aanschafkosten zijn, goed statief en de ND filters, maar het plezier, de creativiteit, het maken van een mooie foto, het bezig zijn met de instellingen, kortom het gehele plaatje is voor mij een verrijking van mijn hobby.
Alle foto’s zijn gemaakt met een sigma 10-20mm objectief en een B&W 10 stops circulair ND filter. De belichtingstijd van de foto’s is 30 seconden.
Je hebt een mooie fotoshoot in gedachten waarbij ik gebruik wil maken van twee ND filters, namenlijk een 10 stopper en een 6 stopper gecombineerd en bevestigd op mijn Nikon 18-140mm objectief en mijn nieuwe 10 stopper ND filter op mijn sigma 10-20mm objectief. Dus de plannen zijn groots. En mijn camera gemonteerd op mijn nieuwe Benro tripod statief. Wat zou er dus mis kunnen gaan?
Alles!
Heb je ook wel eens zo fotoshoot gehad waarbij een foto maken niet wil lukken, er niets of weinig lukt en des te meer fout gaat. En je blijft proberen en op een gegeven moment in een virtuele spiegel moet kijken en tegen jezelf zeggen: “Michel ga lekker naar huis want dit wordt niets”. En vooral als je thuis druk bent met klussen en geen tijd hebt om er eigenlijk met de camera op uit te gaan, en dan toch de beslissing hebt genomen een middagje fotograferen in te plannen, dan smaakt de appel spreekwoordelijk nog zuurder.
De meeste foto’s verdwijnen in het ronde archief, ofwel de prullenbak. Maar dan toch zijn er een paar foto’s waarvan je denkt: Yes toch nog iets!!
De weersomstandigheden zijn slecht.
Het is druilerig, het regent, er staat een redelijk harde wind, de lucht is zo grijs als een muis, kortom ik blijf lekker binnen.
Ik heb een bepaalde foto in mijn hoofd om te maken waarin een tulp een een canvas schilderij wat aan de muur hangt de hoofdonderwerpen vormen, en waarbij mijn ND filter voor het benodigde effect moet gaan zorgen.
Dus dan ga je aan de slag, statief uitklappen, camera en benodigheden pakken en gaan met die banaan.
In tegenstelling tot de vorige fotoshoots met mijn ND filter gebruik ik nu een grote lensopening om de scherptediepte zo beperkt mogelijk te houden.
De werkwijze is min of meer gelijk dan bij de Zuiderpark Shoot.
Camera op “M” , beelduitsnede bepalen met zoomfunctie lens (18-140mm), scherpstellen op de tulp via Live-View, ND filter voordraaien, en dan doen we iets anders.
Op mijn smartphone heb ik een app van een stopwatch gedownload. Zodra de spiegel opklapt en de sluiter 2 seconden daarna, in de vertragingsstand instelling, opengaat klik ik op start van de stopwatch. Gedurende 15 of 20 seconden ongehinderd de belichting zijn werk laten doen maar daarna langzaam de scherpstelling veranderen voor het beoogde effect.
Iso 100 / 2200, diafragma 5.6, sluitertijd 20 / 30 seconden met B&W ND Filter.
Van de 40 gemaakte foto’s een selectie van 5 stuks.
Gemaakt zonder ND filter, Iso 100; belichting 20 seconden; bij F5.6. Tijdens belichting instelling scherpstelling gewijzigd en bewuste overbelichting moet voor het beoogde effect zorgen.
Gemaakt met ND filter; diagragma 5.6; iso 2200; belichting 30 seconden. Tijdens belichting scherpstelling bewust verdraaid om zo een waziger nabeeld over het originele beeld te verkrijgen.
Gemaakt met ND filter, F5,6; Iso 2200; sluitertijd 30 seconden. Bij deze foto heb ik tijdens de belichting wederom de scherpstelling gewijzigd, echter nu vroeger in de belichting begonnen en met een langzamer tempo.
Gemaakt met ND filter, iso 2200; F5,6; sluitertijd 30 seconden. Scherpstelling ongewijzigd gelaten, echter nu volledig (140mm) ingezoomd op canvas schilderij en tijdens belichting langzaam uigezoomd naar 50mm
Afgelopen maandag 21 januari 2019 weer een fotoshoot met ND filter gemaakt.
De foto’s zijn gemaakt met een 30 seconden belichtingstijd, diafragma rond de 16 – 22 en de iso ditmaal laag ingesteld, iso 50.
Dus op pad met statief en extra accu, want het fotograferen in live-view vreet stroom.
Het werken met het ND filter heeft een geheel andere systematiek dan wanneer je normaal foto’s maakt. De handelingen die je per foto moet doen zijn meer. Om je een idee te geven:
Allereerst fotografeer ik via het LCD scherm.
-Het ND filter zit nog niet voor de lens;
-Stabilisatie is uitgeschakeld;
-Camera ingesteld in vertragingsstand opklappen spiegel;
-Ik bepaal de compositie met de instelling diafragmavoorkeuze echter nog met open diafragma;
-Is de compositie bepaald, draai ik mij diafragma naar de gewenste opening die ik met gebruik van het ND filter zou instellen en maak een foto. Hierbij stelt de camera een passende sluitertijd in. Deze is belangrijk om, nadat het ND filter voor de lens is geplaatst, een nieuwe sluitertijd te berekenen via de ND app. Uiteraard is deze sluitertijd een richtlijn;
– Diafragma wordt teruggedraaid naar grootste lens opening;
– Autofocus uitgeschakeld;
– Camera op “M” stand
– manuele scherpstelling via LCD scherm;
– Sluitertijd instellen verkregen via de ND app;
– Diafragma terugdraaien naar gewenste lens opening;
– ND filter voor de lens draaien;
– afdrukken;
– Dertig seconden wachten.
Anderen zullen wellicht een andere werkwijze hebben, maar deze manier en volgorde van werken bevalt mij, verloopt volgens een vast patroon, waardoor ik mij volledig kan concentreren op het maken van de foto.
En dan nu de foto’s:
Een grijsfilter of ND (Neutral Density) filter is een filter welke een deel van het invallende licht absorbeert met als gevolg dat de sluitertijd wordt verlengd om zo toch tot een goed belichte foto te komen.
Je zou kunnen zeggen dat de bekende belichtingsdriehoek een belichtingsvierhoek wordt.
– Iso instelling;
– Diafragma;
– Sluitertijd;
– Gradatie ND filter.
Het werken met langere sluitertijden had al langer mijn interesse, en ik was dan ook al in een eerder stadium bezig tot de aankoop van een ND filter. Echter zijn er verschillende systemen in omloop die tot een zelfde resultaat komen:
– een filterset, te vergelijken met het Cokin filtersysteem;
– een enkel filter, te verkrijgen in een vaste filtermaat, en dus te gebruiken voor één specifiek objectief.
Lezen op internet, tutorials op youtube bekijken, de voor-en nadelen van beide mogelijkheden vergelijkend brachten mij tot de aankoop van het enkele filter in één filtermaat. Een persoonlijke keuze, maar voor mij een weloverwogen keuze.
Bij de Cokin optie kies je voor een compleet systeem met als voordeel dat je dit systeem via adapter ringen in passende diameters op verschillende objectieven kan gebruiken. Echter zijn de filters van kunststof en hebben geen coating tegen onder meer reflecties.
Het enkele filter is slechts op één objectief met corresponderende diameter filtermaat te gebruiken. Het filter is echter van glas, en zijn deze eventueel te verkrijgen inclusief een meervoudige coating.
Maar na het kiezen van een enkel filter, heb je nog de keuze tussen diverse merken en soorten. Dus wederom kijken en vergelijken, specificaties van de filters lezen gaf de doorslag voor de: B+W 1066184 GRIJSFILTER 110ND MRC 67MM. Een big stopper welke de sluitertijd met 10 stops verlengd. Het filter is in huis, maar de weersomstandigheden zijn nu niet echt om over naar huis te schrijven. Maar afgelopen maandag (14 januari) kwam het er dan toch van. De locatie had ik al in gedachten, het Icoon van Rotterdam, de Erasmusbrug. Een paar bewuste veranderingen in de camera instellingen en dan op weg met camera, statief, ND Filter en nog wat kleine accessoires. De sluitertijden variëren van 20 tot 30 seconden. Het diafragma lag rond de 19 – 22. De iso-instelling op 100.
Sluitertijd 30 sec Diafragma 22 Iso 100
Sluitertijd 30 sec Diafragma 22 Iso 100
Sluitertijd 30 sec Diafragma 22 Iso 100
Sluitertijd 30 sec Diafragma 22 Iso 100
Sluitertijd 30 sec Diafragma 22 Iso 100
Sluitertijd 30 sec Diafragma 22 Iso 100
Sluitertijd 30 sec Diafragma 16 Iso 100
Photograph for yourself; You make it; You take it; You love it. And learn from mistakes!
Het fotografie blog van de Rotterdamse Fotografieschool voorziet gebruikers van informatie over cursussen, workshops, handige fotografie tips, kennis, tutorials, inspiratie en nog veel meer.
